Sindroma e Ovarit Polikistik (PCOS)

• Sindroma e vezores policistike (PCOS) prek rreth 8-13% te grave te moshes riprodhuese.
• Deri ne 70% e grave te prekura mbeten te padiagnostikuara ne mbare boten.
• PCOS eshte shkaku me i zakonshem i anovulimit dhe shkaku kryesor i infertilitetit.
• PCOS lidhet me nje sere problemesh shendetesore afatgjata qe ndikojne ne mireqenien fizike dhe emocionale.
• PCOS shfaqet ne familje, por ka ndryshime etnike ne menyren se si PCOS manifestohet dhe si ndikon tek njerezit.

Sindroma e vezores policistike (PCOS) eshte nje sindrome ne te cilen vezoret prodhojne nje sasi jonormale te androgjeneve, hormoneve seksuale mashkullore qe zakonisht jane te pranishme tek femrat ne sasi te vogla. Emri sindromi i vezores policistike pershkruan cistat e shumta te vogla (qeset e mbushura me likid) qe formohen ne vezore. Prezenca e tyre shkakton çrregullime te ciklit menstrual dhe ne disa raste edhe mungese te ovulacionit

Gjithashtu mund te:

• Ndalon periodat tuaja ose beni ato te veshtira per t'u parashikuar
• Shkakton akne dhe qime te padeshiruara ne trup dhe fytyre
• Rrit rrezikun e problemeve te tjera shendetesore, duke perfshire diabetin dhe presionin e larte te gjakut

Shkaktaret qe çojne ne shfaqjen PCO-se mbeten ende te panjohur. Diagnoza e hershme dhe trajtimi ne kohe, shoqeruar me nje diete te shendetshme qe ndihmon per renien nga pesha (te pacientet obeze) mund te ulin ndjeshem rrezikun e komplikacioneve afatgjata, si diabeti i tipit 2 dhe semundjet kardiovaskulare.

Simptomat

• Ҫrregullime te ciklit menstrual – Cikli menstrual i rralle, i çrregullt apo i zgjatur ne kohe (jo çdo muaj), eshte nje nga treguesit kryesore te prezences se nje PCO-S te mundshme
• Nivele te larta te Androgjeneve – Nivelet e larta te hormoneve mashkullore mund te shoqerohen me shtim te qimeve ne fytyre dhe ne trup (hirsutizem) dhe ne disa raste qe konsiderohen si forma me te renda te semundjes, shoqerohet edhe me akne apo renie te flokeve, te cilat ngjasojne me renien e flokeve tek meshkujt (alopeci androgjenike)
• Vezore polikistike – Vezore me volum me te madh se norma dhe qe permbajne shume kiste te vegjel, kryesisht te vendosur ne pjesen periferike te tyre. Per pasoje, vezoret nuk arrijne te kryejne funksionin e tyre normal.

Shkaqet

• Rritja i niveleve te insulines – Insulina eshte hormoni i prodhuar nga pankreasi i cili i jep mundesine qelizave te perdorin sheqerin, furnizimin primar te energjise se organizmit tone. Nese qelizat behen rezistente ndaj veprimit te insulines, atehere nivelet e sheqerit ne gjak rriten dhe pankreasi prodhon me shume insulin me qellim normalizimin e niveleve te sheqerit. Nga ana tjeter, insulina e tepert ne organizem mund te rrise prodhimin e androgjeneve, duke çuar keshtu edhe ne veshtiresi me ovulacionin.
• Inflamacion i shkalles se ulet – Prezenca e inflamacionit ne organizem nxit rruazat e bardha te gjakut te prodhojne substanca te cilat luftojne infeksionin. Hulumtimet kane treguar se femrat me PCO-S kane nje lloj inflamacioni te lehte qe stimulon vezoret policistike te prodhojne androgjene, te cilet mund te shkaktojne edhe probleme kardiovaskulare.
• Trashegimia – Mendohet se ka disa gjene qe lidhen me shfaqjen e PCO-S, e per pasoje vajzat tek te cilat edhe nena e tyre ka patur PCO-S, kane me shume gjasa te shfaqin te njejtin problem.
• Nivelet e shtuara te androgjeneve – Vezoret prodhojne nivele te larta (jo normale) te androgjeneve, duke shkaktuar nje gjendje te renduar te akneve dhe hirsutizem.

Diagnoza

• shenjat ose simptomat e nivelit te larte te androgjenit (qime te padeshiruara ne fytyre ose trup, humbje e flokeve nga koka, puçrra fytyre ose nivele te larta te testosteronit ne gjak) - pasi jane perjashtuar shkaqe te tjera per kete;
• menstruacione te parregullta ose te munguara - pasi jane perjashtuar shkaqet e tjera per kete; dhe
• vezoret policistike ne nje skanim me ultratinguj.

• Testosteroni (nje hormon androgjen ovarian qe ndikon ne rritjen e flokeve);
• Estrogjeni (nje hormon ovarian qe stimulon rritjen e mukozes se mitres (endometrium);
• Hormoni luteinizues (LH, nje hormon hipofize qe ndikon ne prodhimin e hormoneve nga vezoret dhe eshte i rendesishem per ovulimin normal);
• Insuline (nje hormon qe eshte i perfshire kryesisht ne perdorimin e energjise nga ushqimi); dhe
• Hormoni anti-müllerian (i cili mat nivelin e fertilitetit te vezoreve).

Ekografia dhe Ct-scaner

• Infertiliteti (pamundesia per te arritur nje shtatzeni)
• Diabeti gestacional (diabeti i shtatzenise)
• Abort ose lindje e parakohshme
• Steatoza hepatike joalkoolike – dhjamosje e thjeshte e melçise (jo per shkak te alkolit)
• Sindroma metabolike – nje spekter i gjere çrregullimesh metabolike qe perfshijne; nivele te larta te presionit arterial, te glukozes/sheqerit ne gjak dhe te kolesterolit/triglicerideve dhe qe per pasoje rrisin ndjeshem rrezikun e semundjeve kardiovaskulare
• Diabet i tipit 2
• Apnea e gjumit
• Depresion, ankth dhe çrregullime te te ngrenit
• Gjakderdhje jo normale nga mitra
• Kancer endometrial

Trajtimi

• Stabilizimin e ciklit menstrual (duke zevendesuar hormonet qe mungojne ne kohen e duhur te ciklit menstrual)
• Konceptimin e nje shtatzenie (duke stimuluar proçesin e ovulimit)
• Minimizimin e efekteve te hirsutizmit, akneve, etj